قلدری و زورگویی در کودکان یک مشکل بهداشت عمومی است که بر سلامت کودکان، نوجوانان و بزرگسالان تأثیر می گذارد.

قلدری مقوله اي مرتبط با مرگ و زندگيست كه خیلی از بزرگترها به این مسئله بی اعتنا هستند و اصلا آن را جدی نمی گیرند و حتی مهارت های لازم برای برخورد درست با قلدری را نمی دانند.

اما قلدري و زورگویی نگراني بزرگي است كه، ذهن كودكان را هر روز بيشتر به خود مشغول مي كند و آنها هر روز درگير آن هستند.

طبق تحقيقات مستند ٨٦٪‏ كودكان ١٥-١٢ ساله در مدرسه مورد آزار و اذيت قرار ميگيرند و حرف زور مي شنوند. گروهی از کودکان برای اینکه با قلدرهای مدرسه مواجه نشوند شاید حتی تصمیم بگیرند که به مدرسه نروند.

اين نشان ميدهد كه قلدري و زورگویی شايع تر از كشيدن سيگار، مصرف الكل، مواد مخدر يا آميزش جنسي در گروه سني مشابه است. زورگويي همچنين در سنين ١١-١٢ سالگي به اوج ميرسد…

قلدري و زورگویی در کودکان چیست؟

رفتاري آگاهانه، ارادي، حساب شده و خصمانه است براي صدمه زدن و ايجاد رعب و وحشت كه قلدر از اين كار لذت هم ميبرد و از قضاوت و حرف فرد متقابل هم آزرده نــمي شود.

یک قلدر ممکن است بصورت کلامی، جسمانی یا رابطه ایی شروع به قلدری و زورگویی کردن کند.

⚠️اما توجه داشته باشيد كه:

• قلدري ، چشم و هم چشمي بين خواهر برادرها نيـــست.
• تعارض گَـه گُـداري بين دو كودك هم سنخ هم نيـــست.
• اين مساله اي اتفاقي يا از روي اشتباه نيـــست (مثل اذيتهاي از روي شيطنت ، يا آزارهاي غير عمدي و استثنايي كه فرد ميگويد “اوه، ببخشيد منظوري نداشتم”…)
• اين موضوع فقط يكي دو بار اتفاق نِــمي افتد كه مثلا از روي پرخاشگريِ آني باشد.
• پاسخ خودانگيخته به يك سرزنش هم نيـــست.

طبق آمار اتحاديه ملي روانشناسان مدرسه، نزديك به يك هفتم بچه هاي مدرسه قلدر يا مورد آماج قلدري هستند.

بنابراين، بزرگسالان ديگر نميتوانند اين خطر را، كوچك و بي اهميت جلوه دهند.

علل قلدری و زورگویی در کودکان

سبک فرزندپروری خانوده ها در این زمینه بسیار تاثیرگذار است.

اگر والدین در منزل خیلی به کودک سخت بگیرند یا اینکه بیش از اندازه آنها را کنترل کنند(فرزندپروری سختگیرانه)، در حقیقت به کودکانشان یاد می دهند که کنترل گری کار درستی است و کودکان همین رفتار را در جامعه و مدرسه نشان می دهند. در نتیجه، این رفتار والدین، باعث به وجود آورنده یک قلدر شده است.

یا از طرفی ممکن است کودکان آنقدر تحت سلطه والدینشان باشند که به تو سری خوردن و حرف شنوی عادت کرده باشند و در مدرسه هم مورد آماج قلدرها قرار بگیرند و دم بر نیارند.

از طرف دیگر ممکن است با سبک بسیار ناپایدار والدین، گاهی رها کننده، گاهی خیلی سفت و محکم، باعث می شوند که کودک قلدر و یا تماشاچیه بی اثر و خنثی پرورش دهند.

بنابراین مهم است که چرخه خشونت را بشناسید و سهم خودتان را در این چرخه شناسایی کنید.

چرخه خشونت و زورگویی در کودکان

کودکانی که برای دیگران قلدری و زورگویی می کنند( فرد قلدر)

در این چرخه مسلما ما یک قلدر داریم که از روی عمد و آگاهانه خواستار آسیب زدن به دیگران هست و از رنج دیگران لذت می برد.

کودکانی که دیگران را مورد آزار و اذیت قرار می دهند ، می توانند در بزرگسالی نیز رفتارهای خشونت آمیز و خطرناک دیگری انجام دهند.

کودکانی که قلدری می کنند بیشتر احتمال دارد:

• در نوجوانی و بزرگسالی از الکل و سایر مواد مخدر سوء استفاده کنند.
• دعوا کنند ، اموال را خراب کنند و تحصیل را رها کنند.
• درگیر فعالیتهای جنسی اولیه باشند.
• در بزرگسالان محکومیت های جنایی داشته باشند.
• در بزرگسالی نسبت به شرکای عاشقانه ، همسر یا فرزندان خود بدرفتاری کنند.

کودکانی که مورد زورگویی و قلدری قرار می گیرند( فرد زورپذیر)

کودکانی که مورد آزار و اذیت قرار می گیرند می توانند مسائل منفی جسمی ، اجتماعی ، عاطفی ، تحصیلی و روانی را تجربه کنند.

آنها جرات اعتراض کردن را ندارند و حتی نمی توانند از منابع حمایتی خود (خانواده و معلمین مدرسه)، درست کمک بگیرند.

خودشان را نمی توانند درست گزارش دهند و مسئله را نمی توانند دقیق تشخیص دهند.

این کودکان احتمال دارد که موارد زیر را تجربه کنند:

• افسردگی و اضطراب
• افزایش احساس غم و تنهایی
• تغییر در الگوی خواب و غذا خوردن
• از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که قبلاً از آن لذت می بردند
• این مسائل ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
• شکایات بهداشتی
• کاهش پیشرفت تحصیلی

به احتمال زیاد آنها مدرسه را ترک می کنند یا ترک تحصیل می کنند.

تعداد بسیار کمی از کودکان مورد آزار و اذیت ممکن است با اقدامات بسیار خشونت آمیز این موضوع را تلافی کنند.

کودکانی که شاهد قلدری و زورگویی هستند (تماشاچیان )

کودکانی که عملا وارد دعوا نمی شوند، یعنی قلدر نیستند و مورد آماج قلدر هم قرار نگرفته اند اما :

گاهی با سکوت خودشان باعث ادامه چرخه خشونت می شوند.

در بعضی مواقع به خاطر ترس زیاد، به نفع قلدر گزارش می دهند و این چرخه را ادامه می دهند.

و یا اینکه با نادیده گرفتن این مسئله و یا عدم گزارششان ضربه بعدی را به فرد آسیب پذیر می زنند.

کودکانی که شاهد قلدری هستند بیشتر احتمال دارد موارد زیر را تجربه کنند:

• افزایش مصرف دخانیات ، الکل یا سایر مواد مخدر
• مشکلات روحی روانی از جمله افسردگی و اضطراب
• ترک تحصیل

بزرگسالان

در انتهای چرخه ی خشونت، بزرگسالان هستند که حرف کودکان را جدی نمی گیرند، بی اعتنای می کنند و یا حتی در بعضی مواقع با گفتن جملاتی مثل “این رفتارها عادیه” یا “همه پسرها اینطوری هستند” این موضوع را توجیح می کنند.

در نتیجه باعث می شوند که چرخه خشونت ادامه پیدا کند.

بنابراین

حتی یک قلدر در صورتیکه به چرخه خشونتش پایان داده نشود ممکن است،

خودش هم در آینده به زورگویی با فرزندانش ادامه دهد و یا دچار مشکلات جدی در روابط، شغل، تحصیل و حتی مسائل قانونی پیدا کند.

از طرف دیگر افرد زورپذیر که سالها مورد قلدری و زورگویی قرار گرفته اند؛

به قدری در خودشان خشم و عصبانیت جمع کرده اند و نتوانسته اند این خشم و ناراحتی را بصورت موثری تخلیه کنند که ممکن است خودشان به قلدرهای درجه یک بعدی تبدیل شوند،

یا در مواردی به خاطر افسردگی ها و ناکامی های شدیدی که داشتند دست به خودکشی بزنند.

بنابراین شکست چرخه خشونت به یک ضرورت تبدیل می شود.

چه کنیم؟

برای مقابله با قلدری و زورگویی در کودکان و مدرسه:

• شناختن سبک فرزندپرویتان (پایدار،ناپایدار و یا بسیار خشک و سخت)

• آموزش مهارت های لازم برای مقابله با فرد زورگو

ما براي مقابله با اين موضوع آسيب زا برنامه دقيق و محكمي داريم (هم براي آگاه سازي و آموزش والدين، هم براي خود کودکان)

اگر مايل به دريافت اطلاعات درباره دوره مقابله با قلدري هستيد، به شماره 9016242446 98+در واتس آپ پیام بدهید.

• آموزش این مهارت ها به کودکانتان

یادتان باشد مقابله با قلدرهای جامعه اصلا پرخاشگری متقابل نیست.

یعنی اگر یک قلدر به قلدری و زورگویی کردن شروع کرد،شما نباید به کودکانتان بگویید که او هم باید متقابلا حرف های بدی بزند و یا اینکه به صورت فیزیکی با فرد قلدر، درگیر شود تا او را از خودت دور کند.

سخن آخر اینکه…

کودک شما در خانه به حمایت و محبت زیادی احتیاج دارد.

می توانید هر روز زمان مشخصی را برای کودکتان وقت بگذارید و نه در مورد قسمت های خوب و بد روز با او صحبت کنید.

به جای اینکه همیشه از او در مورد قلدری و زورگویی سوال کنید ، می توانید سوالات کلی تری مانند “سرگرم کننده ترین روز شما چه بود؟” بپرسید.

گاهی اوقات حمایت حرفه ای ممکن است به کودک شما در مقابله با قلدری و زورگویی کمک کند.

برای اطلاعات بیشتر می توانید با پزشک عمومی خود یا مشاور مدرسه صحبت کنید.

مرجان حسینی زاده
روانشناس کودک، نوجوان و خانواده

برای صحبت های کامل مرجان حسینی زاده در رابطه با موضوع قلدری و زورگویی در کانال تلگرامی ما کلیک کنید.