اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست؟ کج خلقی ها و گریه های کودکان در هنگام جدایی والدین را دیده اید. اما آیا این روند طبیعی است؟ یا بهتر است آن را جدی بگیریم. درمان این اختلال چیست؟ در ادامه این مطلب می توانید صحبت های مرجان حسینی زاده روانشناس کودک،نوجوان و خانواده را هم بشنوید و هم بخوانید.

اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست؟

اضطراب جدایی در کودکان روندی طبیعی تا مساله ای جدی

تجربه اضطراب جدایی برای همه افراد (یا کودکان) در سنین بین 8 تا 12 ماهگی اتفاق می‌افتد.

بنابراین این دوره، مرحله‌ای طبیعی برای رشد شناختی ما محسوب می شود و لازم است.

اما اصلاً چرا این مرحله را همه ما به شکلی تجربه می‌کنیم؟

نوزاد وقتی به دنیا می‌آید اصلاً بین خود و مادرش فاصله و استقلالی نمی‌بیند.

درواقع او همچنان خود را در جنین بدن مادر حس می‌کند که گویی یکی هستند.

برای همین هم هست که می‌گوییم نوزاد تا شش ماهگی مثل سنجاق سینه مادر است و تا صدایی کرد و چیزی خواست باید سریعا به او رسیدگی شود.
با رشد جسمانی و شناختی، نوزاد کم‌کم متوجه جدا بودن خود از مادر می‌شود اما همچنان خود را به او می‌چسباند تا احساس امنیت کند.

او همه زندگی و زنده ماندنش را وابسته به حضور و وجود مادر میداند.

همچنین در ماه‌های اول، نوزاد انسانی فقط وجودِ چیزهایی را باور می‌کند که جلوی چشمش می‌بیند؛

بنابراین اگر چیزی یا کسی از نظرش دور شود، فکر می‌کند کلاً از دست رفته است و دیگر برنمی‌گردد.

البته واقعیت چیز دیگریست و همه ما بلاخره باید یاد بگیریم فردی جدا از مادر هستیم و می‌توانیم مدتی را دور از او تاب آوریم.

کم‌کم در انجام کارها و برآوردن نیازهایمان مستقل می‌شویم. و عملا می‌فهمیم اگرچه مدتی مادر را نمی‌بینیم اما او همچنان وجود دارد و برمی‌گردد.

برای مستقل شدن و باور به وجود چیزهایی که نمی‌بینیم، اضطراب می‌کشیم. چراکه حس می‌کنیم در خطر مرگ و نیستی قرار می‌گیریم.

اما با برخوردهای سالم و امنِ مراقبین می‌توانیم به دنیا اعتماد کنیم و مستقل شویم.

می‌خواهم مطمئنتان کنم

گریه‌ها و مخالفت‌های کودکان زمان تنها ماندن (ولو چند دقیقه) یا پشت در حمام و توالتی که مادر رفته، یا وقتی می‌خواهید او را به کسی مطمئن و دوستداشتنی بسپارید کاملا طبیعیست.

چراکه او نمی‌خواهد از آدم امنش دور شود.

بلاخره او باید این مراحل را طی کند تا متوجه شود می‌تواند به حرف شما اعتماد کند که وقتی می‌روید، برمی‌گردید.

از طرفی دیگر این مرحله می‌تواند با برخوردهای ناسالم، کش‌دار و آسیب‌زا شود.

مثل وقتی مادر، نوزادش را زیر 6 ماهگی برای مدت طولانی در روز به فرد دیگری می‌سپارد

(به علت مشغله‌های کاری یا درسی یا مشکلات اعصاب).

به خصوص اگر برای شیردهی هر دو ساعت یک بار خود مادر نباشد و نوزاد با شیشه و شیر خشک تغذیه شود.

یا وقتی والدین دو سه روز یا بیشتر از فرزند زیر سه ساله خود دور می‌شوند

(به علت بیماری، سفر یا جدایی و تنش).

هیچ چیز برای کودک به مانند بو بدن و آغوش مراقب اولیه (که بعد از بدنیا آمدن بیشترین زمان را برای اصلی ترین مسایل نوزاد گذاشته مثل تغذیه، بهداشت، بازی و خواب) نمی‌شود و به کودک احساس امنیت و ثبات نمی‌دهد.

همچنین اگر کودک را به فردی خسته، بی حوصله و بدخلق بسپرید؛

یا وقتی خودِ کودک خسته، بی خواب، بی تاب، گرسنه و بیمار هستند به فرد دیگری حتی برای دو سه ساعت سپرده شوند، اضطراب او بیشتر می شود.

بیشتر بخوانید: درمان اضطراب کودکان و نوجوانان چیست؟

چه کنیم :

برای اینکه دوران اضطراب جدایی در کودکان راحت تر طی شود و این اضطراب به دلبستگی‌های ناایمن یا اضطرابی تبدیل نشود چه کار کنیم؟

• از 7 ماهگی (در شرایط عادی و سلامت کامل نوزاد) از جلوی چشم او مدتی اندک دور شوید.

یعنی وقتی به او غذا دادید، پوشکش را عوض کرده اید، مدتی او را بغل کردید و بوسیدید، او را در محلی امن روی یک پتوی نرم با اسباب بازی هایش تنها بگذارید و از جلوی دیدگان او دور شوید.

اما دورا دور او را زیر نظر داشته باشید. در این شرایط حتی اگر به دلیل دوری شما گریه کرد سریع جلویش حاضر نشوید. پنج تا ده دقیقه به نوزاد وقت دهید تا خودش را آرام کند.

اگر همچنان گریه اش ادامه دار بود با لبخندی شاد (بدون حالت اضطرابی و چهره ای نگران) با اعتماد به نفس کنارش حاضر شوید (با آواز).

• از 5 ماهگی تنظیم خواب درست او را شروع کنید (جدا کردن جای خوابش).

اگر مجبور شدید مدتی او را به فردی مطمئن بسپارید یادتان باشد عجله‌ای یا در خواب او را به کسی (حتی مادربزرگ یا خاله و عمه) نسپارید.

وقت بگذارید تا کمی به فرد جدید خو بگیرد با او کمی بازی کند بعد خداحافظی کنید (هر بار باید این کار را بکنید).

• فرد مراقب نباید بی حوصله خسته سختگیر یا بداخلاق باشد. این رفتارها کودک را مضطرب می کند.

• وقتی کودک گرسنه، بد خواب، بی تاب و عرق کرده است یا وقتی پوشکش خیس است او را به فرد دیگر نسپارید.

زمان بگذارید و کودک را با حال خوش (حداقل از نظر فیزیکی) ترک کنید.

• هر بار که او را به مهد یا پیش مادربزرگ می برید، یک روتین خاص و مرتب داشته باشید.

مثلا

او را همیشه روی یکی از مبل ها بگذارید،

لباسش را عوض کنید، کمی کنارش بنشینید و نوازشش کنید،

او را ببوسید و بگویید دوستش دارید،

می روید سرکار یا به کارهایتان برسید و بر میگردید.

یا بعد از اینکه او بازی کرد، کارتون دید، خوابید و ناهاراش را خورد برمی‌گردید (کارها را نام ببرید که زمان را پیدا کند.)

• موقع ترک او با اعتماد به نفس، شاد و سرحال این کار را خیلی کوتاه انجام دهید و بیرون بروید.

عذاب وجدان نگیرید او بلاخره باید یاد بگیرد مدتی بدون شما هم دوام می آورد و شما بر می‌گردید.

• برای کم تر شدن اضطراب جدایی در کودکان به هیچوجه بدون خداحافظی ترکش نکنید.

مرجان حسینی زاده
روانشناس کودک، نوجوان و خانواده

می توانید در واتس آپ به شماره 2446 624 901 98+ پیام بدهید و در این زمینه مشورت بگیرید.

برای آموزش دوره های والدگری موثر کلیک کنید.