سوء رفتار  (abuse) و مقابله با آن

یکی از نکات مهمی که برای داشتن زندگی سالم باید به آن توجه کنیم این است که آیا ما در روابط بین فردی دچار abuse می‌شویم یا کسی را abuse می‌کنیم؟
سوءرفتار یا  abuse هم در خانواده اتفاق میفتد هم در روابط بین فردی با دیگران و باعث ایجاد اضطراب یا احساس ناامنی و در نهایت باعث افسردگی می شود.
سوءرفتار یعنی کسی یا کسانی ما را وادار به رفتاری کنند که قلبا مایل به انجام آن نباشیم، انجام آن برای ما سخت باشد که شامل دریافت مالی یا اموال فرد یا کشاندن اجباری فرد به روابط عاطفی، ایجاد مزاحمت یا وادار کردن فرد برای تعامل جنسی می‌باشد. سوء رفتار می‌تواند فیزیکی یا روانی باشد مثل تحقیر، تهدید، توهین، اجبار به انجام خواسته‌ها، جدا و منزوی کردن، برتربینی از لحاظ قدرت، هوش.
برای عملکرد بهتر در جنبه‌های مختلف زندگی عاطفی اجتماعی و اعتقادی و هویتی و تفریحی لازم است که مهارت‌هایی را یاد بگیریم و همیشه به یاد داشته باشیم که اولین وظیفه ما مراقبت از خودمان است.
مهارت ابراز وجود و نه گفتن _ مهلت خواستن و به تعویق انداختن در شرایطی که احساس خطر وجود دارد_ مشورت گرفتن از مشاوران _ مراجع قانونی
وقتی در موقعیتی قرار می‌گیریم که از ما تقاضایی می‌شود که مایل به انجام آن نیستیم جرات ورزی به ما کمک می‌کند که معقولانه و به دور از پرخاشگری این تقاضاها را رد کنیم. جرأت ورزی همچنین در موقعیت های دیگری کاربرد دارد مثل:

۱. تقاضای معقول از دیگران.
۲. برخورد درست با مخالفت دیگران.
۳. جلوگیری از تعارضات پرخاشگرانه غیرضروری.
۴. اعلام موضع خود در تصمیم های جمعی.

جرأت ورزی یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی است که به افزایش اعتماد به نفس خودمان و جلب احترام دیگران منجر می‌شود. لازمه جرأت ورزی و نه گفتن داشتن اعتماد به نفس است، اگر اعتماد به نفس خوبی داشته باشیم راحت‌تر می‌توانیم در مواقع نیاز نه بگوییم، بدون ترس از طرد شدن یا مورد تمسخر قرار گرفتن.
نه نگفتن و باج دادن به دیگران می‌تواند باعث خود سرزنشگری و نارضایتی از خود به دلیل اینکه نمی‌توانیم خودمان باشیم شود و این نوعی abuse محسوب می‌شود که دلیل آن خودمان هستیم.

برای اینکه جرأت ورز باشیم باید سه مرحله را رعایت کنیم.

۱. پیش از اعلام موضع
موضع خودمان را مشخص کنیم و نسبت به نظر خود آگاه باشیم و بدانیم که می‌خواهیم بگوییم بله یا خیر. اگر به زمان بیشتری برای فکرکردن و پاسخ دادن نیاز داریم فرصت بخریم و وقت بیشتری بگیریم تا فکر کنیم.‌
اگر کاملا متوجه تقاضای طرف مقابل نشدیم از او توضیح روشنی بخواهیم.

۲. اعلام موضع با جمله سه بخشی
بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: این بخش که با کلمه من شروع می‌شود فضا را دوستانه می‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگیری می کند. همچنین طرف مقابل معمولا می‌فهمد علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌اید: من میدونم که تو ماشین من را لازم داری.
بخش استدلالی: در این بخش دلیل یا دلایل تصمیم خودمان را اعلام‌ می‌کنیم. این دلایل باید تا حد ممکن واضح، کوتاه و روشن باشد. یادتان باشد اوردن دلیل اضافی به ضرر خودتان تمام می شود. اما خودم ممکن است بخواهم از آن استفاده کنم.
بخش قاطع اعلام تصمیم: خیلی ها به این بخش نمی‌رسند و به همین خاطر جمله ناتمامشان موجب می‌شود طرف مقابل سوءاستفاده کند و سکوت در این بخش را رضایت معنا کند. در این بخش قاطعانه نظر خود را اعلام می‌کنیم. امکانش نیست که ماشینم را به تو بدهم.

۳. اعلام موضع در شرایط خاص
گاهی لازم است در مقابل افرادی که سمج هستند و پذیرشی نسبت به نظر ما ندارند از تکنیک صفحه خش دار که عبارت است از بیان نظر خود چند بار در بین جملات ساده استفاده کنیم. یا موضوع صحبت را عوض کنیم.

مهارت نه گفتن

۱. رد کردن همراه همدلی
۲. رد کردن همراه تشکر
۳. رد کردن همراه عذرخواهی

توجه به رفتار قاطعانه

حالت چهره، لحن کلام، نگاه و حرکات بدن سرشار از قاطعیت. صاف ایستادن، سر را بالا نگه داشتن، تماس چشمی برقرار کردن.
ابراز عقیده و نظر همراه با گفتن: به عقیده من …به نظر من…. . این نوع ابراز نظر نشان دهنده احترام به خود است.
بیان احساسات همراه با به کار بردن ضمیر من.
به یاد داشته باشیم یادگیری هر چه بیشتر مهارت‌ها مثل بزرگ کردن جعبه ابزار خانه است، هر چقدر جعبه ابزار بهتری داشته باشیم بهتر می‌توانیم ماشین زندگی را تعمیر کنیم. آموزش مهارت‌ها بخش لازم و ضروری مداخلات درمانی است.

نکته: موارد ذکر شده را در ارتباط با دوستان و خانواده تمرین کنیم و از آن‌ها استفاده کنیم تا از خود سرزنشگری در آینده جلوگیری کنیم و نسبت به خودمان رضایت خاطر داشته باشیم.

چندین نکته در ارتباط با حقوق قاطعیت

۱. حق داریم آنچه را که می‌خواهیم درخواست کنیم و متوجه این مطلب نیز باشیم که دیگران نیز حق دارند به درخواست ما جواب منفی بدهند.
۲. حق داریم عقیده، احساس و عواطف داشته باشیم و آن‌ها را به شیوه مناسبی بیان کنیم.
۳. حق داریم مطالبی را که پایه و اساس منطقی ندارند، بیان کنیم در حالیکه مجبور به توجیه آن‌ها نیستیم. (مثل کشف و الهام)
۴. حق تصمیم گیری و روبه رو شدن با عواقب آن.
۵. حق اشتباه کردن.
۶. حق داریم چیزی را ندانیم و درک نکنیم.
۷. حق انتخاب درگیرشدن یا نشدن با مشکلات دیگران.
۸. حق اینکه خود را تغییردهیم و به فرد قاطع و محکمی تبدیل شویم.

معرفی چند کتاب خودیاری برای ارتقاءسلامتی و داشتن زندگی سالم

۱. چهل فکرسمی ارنولدلازاروس
۲. بعد از چهل فکر سمی آرنولد لازاروس
۳. زندگی عاقلانه آلبرت الیس
۴. شادمانی درونی مارتین سلیگمن
۵. خوشبینی آموخته شده
۶‌. از حال بد به حال خوب آرون تی بک
۷‌. مهارت‌های زناشویی متیو مک کی
۸. ده گام تا عزت نفس دیوید برنز
۹. غلبه بر افسردگی رابرت لیهی
۱۰. زندگی خود را دوباره بیافرینید جفری یانگ
۱۱. سبک‌ها و مهارت‌های ارتباطی نیما قربانی
۱۲. کار ناتمام شهربانو قهاری