یکی از دغدغه های والدین درمان اضطراب کودکان و نوجوانان است.
زمانی که والدین برای توانمند کردن کودک و یا نوجوان خود عواطف و هیجانات منفی او را نمی پذیرند، در واقع به او این گونه می فهمانند که بخشی از هیجاناتتان قابل قبول نیستند؛
در نتیجه کودک و یا نوجوان به سرکوب این هیجانات می پردازد و در زمان هایی که با این عواطف روبرو می شود “اضطراب” را تجربه می کند.
این کودک و یا نوجوان برای اینکه از سمت والدین خود پذیرفته شود به سمت رفتارهایی می رود که مورد تایید والدین او هستند.
فرض کنید نوجوانی که هرگاه دچار غم یا ترس شده والدینش او را سرزنش کرده اند و از او خواسته اند تا بر خود مسلط باشد، بدون این که احساس او را بپذیرند و با او همدلی کنند.
این فرد این گونه یاد می گیرد که هیجان ترس یا غمش مورد پذیرش والدین نیست و باید از بروز آن ها جلوگیری کند. همچنین اضطراب ممکن است منجر به علائم جسمی شود.
شواهد نشان می دهد که اختلالات اضطرابی شامل اختلال در عملکرد قسمت های سیستم لیمبیک و هیپوکامپ است که احساسات و پاسخ به ترس را تنظیم می کند.
در این راستا تشخیص و درمان زودرس علایم استرس و اضطراب کودکان و نوجوانان بسیار مهم است. برای اطلاعات بیشتر مقاله اضطراب چیست را بخوانید.
نشانه‌ها و علائم اضطراب
- نگرانی مفرط
- برانگیختگی و آشفتگی مداوم
- احساس بیقراری
- خستگی
- دشواری تمرکز
- تحریک‌پذیری
- سفت‌شدن عضلات
- معده درد
- سردرد
- مشکل در خواب یا احساس خواب‌آلودگی
- وحشت‌زدگی (حملات پانیک)
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
- ترس‌های نامعقول
برخی از اضطراب ها جنبه عادی هستند ، مانند موارد زیر:
- اکثر کودکان نوپا وقتی از مادرشان جدا می شوند، به ویژه در محیط های ناآشنا می ترسند.
- ترس از تاریکی، هیولاها، حشرات و عنکبوتها در کودکان 3 تا 4 ساله شایع است.
- کودکان خجالتی ممکن است در ابتدا با ترس یا کناره گیری به شرایط جدید واکنش نشان دهند.
- ترس از صدمه و مرگ در میان کودکان بزرگتر شایع است.
- کودکان و نوجوانان بزرگتر اغلب هنگام ارائه گزارش کتاب در حضور هم کلاسی های خود دچار اضطراب می شوند.
اینگونه مشکلات را نباید به عنوان شواهدی از اختلال در نظر گرفت.
علائم خاصی مانند داشتن مشکل در تمرکز می تواند نشانه ای از اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD) باشد.
با این حال ، وقتی کودک و یا نوجوان، از ترس ها و نگرانی های معمول در همسالان خود پیشی نگیرد، یا تظاهرات اضطراب آنقدر اغراق آمیز باشد که عملکرد کودک یا نوجوان را به شدت مختل کرده و باعث ناراحتی شدید و یا اجتناب شود، باید یک اختلال اضطرابی در نظر گرفته شود.
اما می توان با کمک مناسب از متخصص پزشکی در جهت مدیریت کردن، تشخیص و درمان اضطراب کودکان و نوجوانان قدم برداشت.
اختلالات اضطرابی که می تواند در کودکان و نوجوانان رخ دهد:
- آگورافوبیا (ترس از ازدحام)
- اختلال اضطراب عمومی (بسیار نگران آینده و اتفاقات بد)
- اختلال هراس(داشتن قسمت های مکرر ترس ناگهانی، غیرمنتظره و شدید که با علائمی مانند ضربان قلب، مشکل در تنفس، یا احساس سرگیجه، لرزش یا عرق کردن همراه است).
- اختلال اضطراب جدایی (ترس زیاد هنگام دوری از والدین)
- اختلال اضطراب اجتماعی (ترس زیاد از مدرسه و جاهای دیگر که افراد در آن هستند)
- فوبیای خاص (ترس شدید از یک چیز یا موقعیت خاص)
اضطراب ممکن است به عنوان ترس یا نگرانی ظاهر شود، اما می تواند کودکان را تحریک پذیر و عصبانی کند.
برخی از کودکان به طور مستقیم از اضطراب خود شکایت می کنند و آن را بر اساس نگرانی ها توصیف می کنند.
به عنوان مثال ،
“من نگران هستم که دیگر هرگز شما را نبینم” (اضطراب جدایی)
“من نگران هستم که بچه ها به من بخندند” (اختلال اضطراب اجتماعی)
با این حال ، اکثر کودکان ناراحتی خود را از نظر شکایات جسمانی نشان می دهند:
“من نمی توانم به مدرسه بروم زیرا معده درد دارم.”
این کودکان اغلب حقیقت را می گویند زیرا ناراحتی معده ، حالت تهوع ، سردرد و مشکلات خواب اغلب در کودکان مبتلا به اضطراب ایجاد می شود.
چندین مطالعه پیگیری طولانی مدت تأیید می کند که بسیاری از کودکان مبتلا به شکایات جسمانی، به ویژه درد شکم ، دارای اختلال اضطرابی هستند.
کودکان مبتلا به اختلال اضطرابی بیشتر در معرض ابتلا به:
- افسردگی
- رفتار خودکشی
- اعتیاد به مواد مخدر و الکل
- مشکلات تحصیلی
در مراحل بعدی زندگی هستند.
چه کنیم؟
اولین قدم برای درمان اضطراب کودکان و نوجوانان این است که:
با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی یا یک متخصص بهداشت روانی در مورد ارزیابی صحبت کنید.
برای به دست آوردن بهترین تشخیص و درمان، ارزیابی دقیق بسیار مهم است.
تشخیص اختلال اضطرابی از طریق ارزیابی بالینی است.
درمان اضطراب خفیف تا متوسط که بیشتر برای نوجوانان استفاده میشود شامل :
- کاهش استرس و اضطراب از طریق تکنیک های آرامش و مراقبه
- رویارویی با مسائل اضطرابی به روش های مختلف
- به کار بردن استراتژی های مدیریت زمان برای کنار آمدن با فشار مطالعات یا امتحانات.
- گذراندن وقت با حیوانات خانگی به ویژه سگ ها در خانه.
- تغییر سبک زندگی شامل خواب کافی، تغذیه مناسب و فعالیت های بدنی.
متداول ترین روش های درمان اضطراب شدید کودکان و نوجوانان، شامل:
-
درمان های شناختی رفتاری (CBT) ، گفتاردرمانی
شامل تکنیک های آرام سازی مانند آرامش عضلانی، تنفس عمیق و صحبت به خود فرد است.
رفتار درمانی شامل کودک درمانی ، خانواده درمانی یا ترکیبی از هر دو است.
-
تجویز داروها ی مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین ( SSRI)
اینها داروهای ضد افسردگی هستند که برای درمان اختلالات اضطرابی نیز استفاده می شوند.
داروهایی که ممکن است برای درمان اضطراب کودکان تجویز شوند عبارتند از:
- فلوکستین (Prozac)
- سیتالوپرام (Celexa)
- اسکیتالوپرام (لکساپرو)
- سرترالین (زولوفت)
- پاروکستین (Paxil)
بیشتر متخصصان ابتدا CBT را آزمایش می کنند، خصوصاً برای اضطراب خفیف تا متوسط.
CBT یک استاندارد طلایی برای درمان اضطراب در نظر گرفته شده است.
مشورت با یک ارائه دهنده سلامت می تواند به تعیین اینکه آیا دارو باید بخشی از درمان باشد یا خیر، کمک میکند.
علائم جسمی که اضطراب می تواند در کودکان ایجاد کند می تواند ارزیابی را پیچیده کند.
در بسیاری از کودکان ، قبل از اینکه پزشکان یک اختلال اضطرابی را در نظر بگیرند، آزمایش قابل توجهی برای اختلالات جسمی انجام می شود.
این روش های درمانی به رفع علائم افسردگی نیز کمک می کنند.
برای داشتن رابطه بهتر با نوجوان خود درجهت درمان اضطراب او می توانید
دوره سواد ارتباط با نوجوانان را بگیرید.
تکنیک کاهش اضطراب برای والدین
این تکنیک در واقع یک تکنیک تنفسی ضد اضطراب است، به این معنی که شما یاد می گیرید در مواقعی که تنش ندارید با تمرین مکرر آن، خود را برای کاهش اضطراب و پرخاشگری در مواقعی که تنش دارید آماده کنید.
روش اجرا بسیار ساده است؛
می بایست بر روی یک تخت و یا مبل راحتی دراز کشیده و در ابتدا به مدت 4 ثانیه نفس را فرو دهید و سپس بمدت 7 ثانیه نگه داشته و در نهایت بمدت 8 ثانیه اجازه دهید که هوا از ریه هایتان خارج شده و این مراحل را چندین بار تکرار نمایید.
این تمرین، به مرور تنش های عضلانی و اضطراب شما را برطرف کرده و سبب می گردد که در تنشهای بین فردی، کنترل بیشتری بر رفتار خود داشته باشید و کمتر عصبی شوید.
همچنین سبب محافظت از حملات قلبی در شما میگردد.
سخن آخر اینکه…
آیا می دانستید، والدین مضطرب تمایل به داشتن فرزندان مضطرب دارند؟!
داشتن چنین والدینی ممکن است مشکلات کودکان و یا نوجوانان را از آنچه ممکن است باشد بدتر کند.
حتی کودکان عادی در حفظ آرامش، در حضور والدین مضطرب با مشکل روبرو می شوند و کودکانی که از نظر ژنتیکی مستعد اضطراب هستند با مشکلات بیشتری روبرو می شوند.
در بیش از 30 درصد موارد ، درمان اضطراب والدین همراه با اضطراب کودک یا نوجوان مفید است.
مرجان حسینی زاده
روانشناس کودک، نوجوان و خانواده
برای مشاوره می توانید با شماره 2446 624 901 98+ در واتساپ تماس بگیرید.